Motugaafa a le komepiuta mo le saogalemu i tagata uma i soo se taimi, i soo se mea
I lenei tulaga o le a tatou taʻua ai nisi aoga «Consejos de Seguridad Informática»
mo tagata uma, ia faʻaoga i soʻo se taimi ma nofoaga i o tatou olaga, pe faʻapitoa pe faigaluega.
Ia tatou manatua o le tele o taimi, a le o le fale, luga o le auala poʻo le galuega, Matou te masani lava i le igoa o le gaosiga poʻo le mafanafana, faʻatinoina gaioiga pe faʻatino ni gaioiga e masani ona feteʻenaʻi ma lelei faʻataʻitaʻiga i tulaga o «Seguridad Informática»
, lea i le lumanaʻi, ona mafai ai lea ona mafua ai sili atu faʻafitauli poʻo tau mo latou lava poʻo isi.
Ae ui i lea, o le mea tonu lava o le tuʻufaʻatasia o o fua talafeagai ma taua o «Seguridad Informática»
i a matou gaioiga, tagata lava ia ma galuega, o se tasi o auala sili ona lelei e faaleleia le tatou «productividad»
oe lava pe o ni tagata faigaluega, pe mai a matou kamupani poʻo faʻalapotopotoga matou te faigaluega ai.
Motugaafa, fautuaga, fua poʻo auala, e mafai ona amata mai i le naʻo le faʻaaogaina poʻo le tiaʻiina o ni faʻaoga ia mautinoa o tagata faigaluega saogalemu i «Seguridad Informática»
faʻatinoina pe faʻafefea ona faʻatino a latou gaioiga.
Fautuaga mo le Puipuiga o le Komepiuta
Taua
-
Faʻaititia le numera o malupuipuia solia
Maua vave ma faʻaititia le numera o soliga «Seguridad Informática»
o le a le tatou mea e fai, e mafai ona faʻaalu ai lo tatou taimi tele, faʻamoemoeina i mea tatou te manaʻomia e faʻatino ai, ae mafai ona sefeina tatou i le tele o taimi i se taimi umi, aua nai lo le faʻaaluina o le taimi e faʻasaʻo ai faʻafitauli na folasia mai, tatou te faʻaaluina e puipuia ai a latou mea tutupu.
E oʻo lava i le aloese mai i faʻaiuga e fesoʻotaʻi ma «incidentes informáticos»
, pei o le faia o faʻamatalaga i totonu ma faʻatulafonoina, o le ono leiloa o tagata, ma e oʻo lava i le tuʻuina i lalo o le amio galue. Se fuafuaga lelei «Seguridad Cibernética»
mautinoa e le tupu lenei mea.
-
Otometi uma saogalemu auala gaioiga
O le otometi e masani ona tutusa ma faʻafaigofie. Ma faʻafaigofie gaioiga faʻatatau i «Seguridad Informática»
totonu o tatou lava po o galuega gaioiga, aloese mai le toe faia gaioiga ono afaina i tagata le lelei.
Mo se faʻataʻitaʻiga, le faʻaaogaina o «tecnologías RFID»
po o le «escáneres biológicos»
, pe faapefea «lectores de huellas digitales»
, mafai faʻatinoina ma faʻaleleia auala i nofoaga maaleale totonu o fale i se auala sili atu le saogalemu. Lea e aloese mai le maumau taimi ma aumaia ai le faʻateleina o oe lava ma lautele gaosiga. Pe otometi le «acceso remoto»
i nisi komupiuta poʻo faʻamaumauga faʻamaumauga i totonu o latou, o le a taofia ai se tagata mai le tino i totonu o le nofoaga pe mai le tuʻuina atu o passwords ma faʻamatalaga agavaʻa ulufale i isi.
-
Faʻaaoga lelei le initaneti
I totonu o le fale poʻo le ofisa, maua fua ma atoa ulufale i «Internet»
, faʻaavanoaina avanoa i se numera o le aoga poʻo le le saogalemu punaoa a le 'upega tafaʻilagi, i le taimi o itula aoga o latou uma e mafai ona mauaina, o lona uiga o auala poʻo auala o faʻamaʻimauina itula o fua.
O le mea lea faʻatapulaʻaina ulufale i nisi 'upega tafaʻilagi e tau faʻalavelave, pei o ala o faʻasalalauga, upega tafaʻilagi, poʻo le multimedia content pages (musika, tifaga, vitio, ma isi) mafai ona fesoasoani sefe tele aofaʻi o «horas de tiempo productivas»
oe lava poʻo se tagata faigaluega, lea o le a mautinoa lava o le a faʻafaigaluega i itula aoga. I se faʻaopopoga i le faʻaaoga sili o «ancho de banda»
maua.
-
Faʻalelei le faʻaaogaina o VPNs
O le tufatufaina atu o le aufaigaluega i le taimi nei o se tulaga i le lalolagi atoa, le «Teletrabajo»
o se auala osooso. I se faʻaopopoga, le faʻaaogaina o se tuputupu aʻe pasene o faʻapitoa tagata faigaluega mai fafo e faʻatinoina auaunaga tuʻu mamao e isi vaega.
Le mea, le faʻaaogaina o «VPNs»
faʻatagaina le tele o tagata e galulue faigofie ma le saogalemu mai soʻo se mea mo soʻo se tagata, kamupani poʻo faʻalapotopotoga, lautele pe tumaoti. I se auala faʻapea, a «VPN»
ofaina avanoa i isi vaega punaoa i se taua auala.
-
Fai se peleni poʻo se faʻamoemoe e le fuafuaina
Soʻo se tagata, kamupani poʻo faʻalapotopotoga e tatau ona i ai le taua faʻamatalaga o a latou gaioiga malupuipuia, lea e manino lava e tatau ona latou faʻaoga «copias de seguridad»
ia puipuia. Ma luga o tagata e mafai ona ofi atu i ai, le nofoaga e teu ai ma tuʻufaʻatasia ma le ao, e tatau ona faʻaogaina ia metotia talafeagai e mautinoa ai le faʻasoaga sili ona lelei ma faʻamatalaina o auala e faʻatagaina ai ma faʻatagaga i luga o nei taua taua faʻamatalaga ina ia leai se avanoa e tupu. manaʻomia
Una «perdida de datos»
E le gata o lona uiga uptime, ae o tupe leiloa foi, igoa taʻuleleia ma e oʻo lava i tagata faʻatau. O le mafuaʻaga lena e fesoasoani ai le faʻaleleia atili ma le toe faʻaleleia o faʻalavelave e faʻatumau ai le «operatividad de las operaciones»
ma aloese mai le ogaoga o iʻuga o ia faʻamanuiaga poʻo faʻafitauli.
-
Faʻaaoga lua-vaega faʻamaonia auala
Faʻaaoga o se metotia o «Seguridad Informática»
o le tekonolosi o «Autenticación de dos factores (2FA)»
, i a matou lava poʻo isi ', tagata lava ia, faʻapolofesa poʻo gaioiga gaioiga o se sili lelei auala, talu ai e faʻaopoopoina se isi vaega o le faʻamaonia, o lona uiga, e tuʻufaʻatasia ai tagata e manaʻomia e faia se isi laʻasaga faʻamaonia o latou faʻamaoniga ae leʻi mafai ona ulufale.
Faʻatasi ma le tutusa faʻaaogaina, o se tagata faʻaaoga manaʻomia le mauaina a «token one0time»
luga o lau oe lava poʻo le tuʻufaʻatasi telefoni, lea e te manaʻomia e tuʻufaʻatasia e ala i se faʻamaoniga polokalama poʻo se fesoʻotaʻiga ina ia maua ai le mautinoa ulufale. Lenei tekonolosi faʻapea faʻaopoopoina a «capa adicional de seguridad»
fai lava si malosi e faʻatatau i gaioiga o le ofi e isi. Faʻaoga faʻalelei, e taofia ai le le sao i faʻamatalaga taua ma faʻalilolilo, sefeina tiga o le ulu mai le lumanaʻi taunuuga o «violaciones de seguridad»
.
-
Tausia le tulaga polokalama faʻafouina
Ina ia mafai e se tagata i fafo atu pe le faʻatagaina ona faʻaaoga le ulufale i faʻamatalaga taua ma faʻalilolilo poʻo faʻamatalaga, e tatau ona latou mauaina muamua se «vulnerabilidad»
e mafai ona pa e faatino ai le ati. Ma o le mea tonu lava o nei vaivaiga e masani lava ona faigofie ona maua i tuai ituaiga o faʻaogaina polokalama oloa. Talu ai naʻo tala lata mai nei o mea ia e iai faʻamaumauga sa faʻasaʻo na faʻasaʻo.
E faatatau faapitoa lea i «Sistemas Operativos»
ma polokalame poʻo ni mea tetele o le faʻaaogaina taua mo faʻalapotopotoga poʻo tagata faʻaaoga. O se faʻataʻitaʻiga lelei o le «Servidores web»
lea e tatau ona taumafai e fai le lata mai faʻamatalaga ma faʻafouga o le polokalama faʻaaogaina, talu ai latou e masani lava o se tasi o muamua muamua osofaʻiga e i latou o loʻo faia na gaioiga. Ma le iʻuga, e leai se mea e sili atu nai lo le toʻa ma mautinoa o gafatia saogalemu uma pu e faʻaitiitia pe faʻamutaina i totonu o a tatou faiga.
Lagolago
- Faʻaaoga le malosi (malosi) passwords ma faʻafouina i latou mai lea taimi i lea taimi e puipuia ai latou mai le faigofie ona toe faia. Aloese mai le tasi igoa igoa ma upu faʻamau mo le tele o tautua.
- Faʻaaoga le antivirus sili ona lelei ma ona fou lata mai.
- Faʻaaoga se afi lelei e puipuia ai le ulufale i le tumaoti upega ma faʻamaumau ia faʻamatalaga na lafoina i luga o le upega tafailagi.
- Faʻamalosia fesoʻotaʻiga WiFi ma malosi passwords, SSID natia, Faʻamamaina e MACs ma faʻaaoga le tasi mo le faʻaaogaina tumaʻoti ma le tasi mo le faʻaaogaina lautele. Ma faʻafou passwords taimi e puipuia ai i latou mai le faigofie ona toe faia.
- Aloʻese mai le faʻafesoʻotaʻi o a matou lava mea faigaluega pe faigaluega e tatala ai ni upega e aloese ai mai faʻamaʻi, ae sili ai i na mea uma, aua le faia ni gaioiga maaleale, pei o faletupe poʻo pisinisi. Ma naʻo le faʻatinoina o lenei ituaiga o faʻagaioiga e ala i nofoaga malupuipuia ma faʻamaonia.
- Aloese mai le asiasi poʻo le faapipiiina o polokalame mai le le mailoa pe masalomia punavai i le tele e mafai ai.
- Faʻasaʻo le poloka otometi ma le vave e mafai ai a matou masini.
- Faʻapipiʻi sina faʻamatalaga e mafai i luga o upega tafailagi, ae maise galuega.
- Aua le faʻafesoʻotaʻi masini mai fafo mai faleoloa e leʻo iloaina i a matou masini, e aunoa ma le saogalemu tatau ai, pei o le faʻaaogaina o le antivirus i luga o latou ae le i mauaina, ma le faʻamutaina otometi faʻatinoina (CD / DVD / USB).
- Faʻaoga se tasi pe sili atu faʻatuatuaina ma malupuipuia ISPs e tausia mea uma saogalemu ma avanoa.
- Aloʻese mai le leiloa o masini feaveaʻi poʻo le le taofia o latou mo se taimi umi, e aloese ai mai le faʻaalia o faʻamatalaga maaleale.
- Faʻaeteete e faʻafaigofie ona laʻu i lalo ma faʻatautaia ni mea faʻapipiʻi ia matou imeli. Ae maise i latou e iai ni igoa mananaia poʻo se aga masani.
- Alu i fafo, loka ma tape mea manaʻomia e aloese ai mai osofaʻiga le manaʻomia, poʻo le faʻaleagaina ona o le eletise poʻo isi faʻaletonu toilalo. Pe taofia i latou mai le Initaneti i le tele e mafai ai.
- Vaitaimi iloiloina talosaga ma faʻaopoopoga faʻapipiʻi luga o faʻaaoga masini.
- Faʻamanuiaina le faʻaaogaina o Faʻagaioiga Faʻagaioiga poʻo Polokalama Polokalama e leai se totogi ma tatala. Afai e te manaʻomia le faʻaogaina o Faʻagaioiga Faʻagaioiga poʻo le faʻatatauina poʻo le tapunia polokalama polokalama, faʻamanuiaina le faʻaaogaina o uluaʻi ma a latou laisene totogi. Aloʻese mai le faʻaaogaina o ni polokalame taʻe poʻo ni polokalame le faʻatuatuaina e solia ai (crack) a latou laisene.
Faaiuga
E tatau ona tatou manatuaina o le sili ona vaivai soʻotaga i le puipuiga filifili o oe lava, poʻo tagata e faʻaaogaina se tulaga poʻo ni masini. Afai tatou te le faagaloina, ua uma ona tatou faia le afa o le galuega. O le mafuaʻaga lena e taua ai le faʻalauteleina o le silafia o tagata taʻitasi o auala talafeagai o «Seguridad Informática»
, e tatau ona tatou faia taʻitoʻatasi ma tuʻufaʻatasi, e puipuia ai tatou ma isi, i nei aso o le tele o le le mautinoa i luga ole laiga.
Ia tatou faʻaeteete i le faʻaeteetega ma le masalosalo ia tatou savaliga i aso uma, talu ai o le masalosalo lelei i le taimi e mafai ai ona sefe ai lo tatou le fiafia ma, atonu, taimi ma tupe. Ma manatua, lena e taua le faʻafouina ma le tulaʻi mai o ni metotia fou ma sili atu e faʻafefe ai tatou «Seguridad Informática»
, ia taumafai e aloese mai ia latou pe faʻaoga le tali sili ona aoga e mafai.
I le iuga, afai e te manao e faitau isi mataupu e faʻatatau i «Seguridad de Información»
, «Seguridad Informática»
, «Ciberseguridad»
y «Privacidad»
y «Software Libre»
i la matou blog Matou te fautuaina faʻaupuga nei: Artículo 1, Artículo 2, Artículo 3, Artículo 4 y Artículo 5.
Ia avea muamua ma faamatalaga